Spreek erover !

Het RIZIV is maandag 13 mei gestart met de 2^de golf van de campagne “Spreek erover”. Via radiospots, online filmpjes,… worden mensen aangemoedigd om te spreken over negatieve gevoelens en/of psychische klachten, hetgeen in eerste instantie zeker een positieve boodschap is. De campagne spoort mensen ook aan om hiervoor, indien nodig, hulp te zoeken bij “geconventioneerde” psychologen. De slogan “Tot 7 sessies bij een psycholoog voor max 11 euro!” schept een veelbelovend beeld van lage financiele drempels en ondersteuning die voor iedereen beschikbaar is.  

Helaas is de realiteit vaak anders!

En dit leidt tot frustraties bij heel wat  mensen die vaak lang en tevergeefs zoeken/zochten naar hulp onder deze voorwaarden. En tot heel wat negativiteit bij  niet-geconventioneerde psychologen die zich wat afgestraft voelen o.w.v. het niet aangesloten zijn bij de conventie.

En zoals de campagne aanspoort “Laat dit beestje zich niet nestelen, praat erover… “ wil ik praten over wat dit met mij  doet en waar het volgens mij fout loopt. En ik doe dit met enige reserve, want psychologen hebben geleerd om altijd te wikken en te wegen. We moeten de verschillende standpunten kunnen belichten en het positieve blijven zien. En ik kan en wil dat, maar ik wil ook even praten over mijn teleurstelling en het gevoel van niet-gewaardeerd te zijn.

Mijn bedoeling met dit opiniestuk is niet om antwoorden te geven op vragen/bemerkingen betreffende de conventie “eerstelijnspsychologie” op zich. Ik wil het hier niet hebben over de voor-en/of nadelen van het systeem waarbinnen deze terugbetaling valt,… dat laat ik liever over aan anderen die daar meer over weten.  Ik wil hier enkel aankaarten waarom  deze campagne van het RIZIV precies zijn nut voorbij schiet en mezelf en heel wat collega psychologen zo benadeeld doet voelen.

Laat me beginnen met het “gratis of voor max 11 euro” verhaal. Vaak is “gratis” slechts weggelegd voor de “happy few” en dat klopt helaas ook in dit geval. Voor de gratis hulp (jongeren) of sessies van maximum 11 euro kan je immers enkel terecht bij een geconventioneerde psycholoog. En omdat er maar een zeer beperkt budget is voor alle psychologen, voor alle doelgroepen, voor alle problemen is er slechts een kleine kans dat je aan dit tarief zal geholpen worden. Op dit moment zijn ongeveer 3915 klinisch psychologen of orthopedagogen aangesloten, dit op een totaal van ongeveer 16642 beschikbare psychologen/orthopedagogen in België.  Natuurlijk is het logisch dat er geen budget is om iedereen te helpen, maar de verdeling “alles of niets” ligt voor mij toch wat moeilijk.

Dagelijks moeten we mensen dan ook teleurstellen. Een frustratie die zowel leeft bij de niet- als wel geconventioneerde psychologen. De eerste groep werkt vaak aan een hoger tarief, met een slechts beperkte terugbetaling via de mutualiteiten, de tweede groep heeft wel uren die ze aan dit bedrag kunnen aanbieden, maar kampt met enorme wachtlijsten en moet vaak zonder duidelijke vastgelegde criteria zelf een keuze maken wie van de gratis hulp kan gebruik maken en wie niet.

Nochtans verwijst de website van het RIZIV  mensen rechtstreeks en enkel door naar dit beperkt aantal psychologen dat geconventioneerd is en waar vaak geen plaats meer is. En dan begint de zoektocht naar psychologen, die niet op deze lijst staan, die duurder zijn en ook weinig plaats hebben. Een ganse zoektocht dus voor mensen die dringend nood hebben aan hulp.

Dat brengt mij bij  het tweede punt van mijn verhaal: er wordt enkel rechtstreeks doorverwezen naar geconventioneerde psychologen om te spreken over psychische problemen. Ik voel frustratie omdat we als psychologen geen reclame mogen maken in de zin van vergelijken met andere collega’s of dingen beloven die we niet kunnen waarmaken. Ik vind geen woorden dat het RIZIV dat wel mag en dat we allemaal braaf toekijken. Strikt gezien is deze campagne geen reclame, maar als “boodschap van algemeen nut” naar mijn aanvoelen toch weinig objectief. Als niet-geconventioneerde psycholoog word je nergens genoemd, hetgeen toch overkomt als commerciêle promotie van individuele diensten. Maar blijkbaar kan dat zomaar omdat het RIZIV zelf geen commerciële instantie is.

En inderdaad zijn er ook psychologen die niet willen aansluiten bij dit geconventioneerde systeem oa. omdat de voorwaarden tot toetreding er niet echt een aantrekkelijke job van maken (therapiesessies op verplaatsing ondanks het hebben of huren van een eigen praktijkruimte, enkel uren toegewezen krijgen voor groepssessies terwijl dit niet tot de expertise van desbetreffende psycholoog hoort,… ) of omdat er bemerkingen zijn omtrent deontologie, werkwijzen,… Maar deze campagne geeft een gevoel van daarop afgestraft te worden, terwijl er niet eens budget is voor meer dan 1 op 4 psychologen. Ondanks het feit dat veel psychologen een lange wachtlijst hebben en dus voldoende werkzekerheid, schept dit naar mijn aanvoelen toch een precedent en een gevoel van “Opletten als je niet akkoord bent!” Het doet me bijna twijfelen over dit opiniestuk. We reageren als psychologen vaak niet  op zulke publieke booschappen omdat we niet de indruk willen geven ten koste van mensen met problemen geld te willen verdienen. Bij het woord “niet-geconventioneerd” leeft, vaak vanuit een vergelijken met bepaalde andere beroepen de bijklank “geldwolven”, maar ook dit verhaal klopt hier totaal niet. Een geconventioneerde psycholoog verdient namelijk 86, 69 euro voor zo’n gesubsidieerde sessie, terwijl een niet-geconventioneerde collega amper meer dan 70 euro durft vragen en zich dan nog vaak een dief voelt, zeker als de media meerdere keren per dag dit “gratis” verhaal verspreidt.

Ik ben teleurgesteld omdat wij psychologen, en ook onze beroepsgroepen slechts zo beperkt reageren of commotie maken rond zo’n campagne. De teneur is immers steeds om te blijven hopen op beter. We moeten blij zijn dat de regering mee is met het belang van psychische problemen en de noodzaak om erover te praten. En we hopen dat dan ooit, misschien, … er betere zorg zal zijn. Maar intussen laten we toe dat psychologen niet naar waarde worden geschat en de kastanjes van deze foute campagne uit het vuur moeten halen.

Ik  baal omdat de mooie boodschap “spreek erover” precies voor bepaalde partijen wel goed lijkt uit te komen in de aanloop naar verkiezingen, maar dus helemaal niet waarmaakt wat ze aankondigt.

Ik ben graag een psycholoog, ik ben trots op mijn beroep, maar ik bang dat verschillende collega’s uiteindelijk gaan afhaken van dit mooie beroep als het op deze manier verder moet. Er komt ook een tweespalt tussen collega’s die “wel” of “niet” geconventioneerd zijn en dat is nergens voor nodig.  We beogen allemaal hetzelfde, namelijk mensen met psychische problemen helpen en dit liefst aan een schappelijk tarief voor iedereen. 

En daarom wil ik  erover praten. Ik hoop dat er echte reacties komen van collega’s en andere mensen. Mijn boodschap mag gedeeld worden als dit gevoel ook bij anderen leeft.

Laten we zorgen dat bevlogen psychologen ook met goesting en een gevoel van waardering in hun job blijven staan.

Laten we hopen dat mensen sneller de hulp krijgen die ze nodig hebben en niet enkel  hoop krijgen en dan het harde  besef dat het niet voor hen opgaat.

Daar wil ik in geloven, maar dit hele mediagebeuren geeft me zoveel andere emoties. Dit klopt niet voor mij!

 Dus ik spreek erover.  Bedankt om te luisteren.

Nathalie (psycholoog Wilsele)